بررسی انواع بیماری های زبان و درمان آنها
انواع بیماری های زبان و درمان آنها
زبان سالم با نشانه هایی از قبیل رنگ صورتی ، لبه صاف ، پوشش کمرنگ و ملایم و نداشتن ترک خوردگی شناخته می شود. تغییر هر یک از این علائم به منزله بروز نوع خاصی بیماری برای زبان است. تاکنون انواع مختلفی از بیماری های زبان گزارش شده است. هر یک از این موارد نشانه ها و روش های درمانی متفاوتی دارند.
بیماری زبان جغرافیایی
یکی از انواع بیماری های زبان حاصل ایجاد الگو هایی مشابه نقشه جغرافیایی در دهان است. این الگو ها به وسیله برآمدگی های سفید یا صورتی رنگ ایجاد می شوند. عوامل مختلفی در بروز بیماری زبان جغرافیایی نقش دارد. تغییرات ژنتیکی، حساسیت به مواد غذایی ( ادویه های تند و مواد ترش ) یا مواد شیمیایی ( خمیر دندان و دهانشویه و … ) از جمله این عوامل به شمار می روند.
نحوه درمان
1 الی 3 درصد از مردم جهان در سنین مختلف این بیماری را تجربه می کنند. البته در صورت مشاهده هیچ گونه جای نگرانی وجود ندارد. زیر با مراجعه به پزشک و مصرف دارو های ضد التهاب این مشکل برطرف می شود. همچنین ترک مصرف مواد حساسیت زا ضرورت دارد.
بیماری زبان لوکوپلاکیا (Leukoplakia)
یکی از شایع ترین انواع بیماری های زبان ، لوکوپلاکیا نام دارد. در این بیماری، لکه های سفیدی شبیه پلاک روی زبان را می پوشاند. در برخی شرایط لکه های مذکور سایر بخش های حفره دهانی ( لثه و سقف دهان ) را نیز درگیر می کند. عوامل مختلفی در بروز این بیماری نقش دارد. تحریک بافت دهان یا آسیب دیدگی به عنوان مهم ترین عامل شناخته می شود.
سایر عوامل عبارتند از:
- تضعیف سیستم ایمنی بدن به دلیل بیماری یا شیمی درمانی
- اصول تغذیه ای نادرست ( مصرف غذای داغ یا خیلی تند )
- استفاده طولانی مدت از سفید کننده دندان
- سطح پایین بهداشت دهان و دندان
- استفاده از دندان مصنوعی یا پروتز
- ناهمواری سطح دندان ها
- استعمال دخانیات
- گاز گرفتن زبان
- ویروس HPV
- مصرف الکل
نحوه درمان
در اکثر موارد بیماری لوکوپلاکیا بعد از مدت کوتاهی و به صورت خود به خود درمان می شود. اما در پلاک های طولانی مدت ( بیش از دو هفته ) باید به پزشک مراجعه کرد. زیرا در صورت عدم درمان ، خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می دهد. علائم هشدار دهنده شامل پلاک های سفید و قرمز ، مشکل در بلع غذا ، جابه جایی فک ، گوش درد و ایجاد تغییرات جدید در اطراف دهان می باشد.
بیماری زبان شیار دار
در یکی از انواع بیماری های زبان ، شیار های مختلفی سطح زبان را فرا می گیرد. شیار میانه زبان در مقایسه با سایرین عمق بیشتری دارد. عمق شیار ها بین 2 الی 6 میلی متر متغیر است. در شدید ترین حالت شیار های بسیاری زبان را پوشانده و اشکالی شبیه جزیره در سطح زبان ایجاد می کند. گاهی اوقات زبان دچار سوزش و درد نیز می شود.
بیماری زبان شیار دار در مردان بیشتر از زنان دیده می شود. همچنین درصد بالایی از بیماران کودکان مبتلا به سندروم داون این اختلال را تجربه می کنند. عامل دقیق این بیماری مشخص نیست. اما محققان وراثت ، افزایش سن و عوامل محیطی را در بروز آن دخیل می دانند.
نحوه درمان
مهم ترین راهکار درمانی مسواک زدن زبان است. زیرا غذا در این شیار ها به دام افتاده و موجب تحریک بیشتر و بدبویی دهان می شود. در صورت سوزش زبان می توان از دهانشویه غیر محرک یا مسواک برقی استفاده کرد.
بیماری زبان مودار سیاه
یکی از ناخوشایند ترین انواع بیماری های زبان ، زبان مودار سیاه نام دارد. دلیل نام گذاری این بیماری ، برآمدگی های سیاه و مو شکل روی زبان است. این بیماری برخلاف ظاهر وحشتناک خود جزء بیماری های غیرخطرناک دسته بندی می شود.
عامل اصلی بروز این بیماری پایین بودن سطح بهداشت دهان و دندان است. در این شرایط محیط برای گسترش و رشد باکتری و مخمر مساعد می شود. در نتیجه پاپیلا ( جوانه های چشایی ) به طولی بیشتر از 15 برابر اندازه طبیعی خود می رسند. البته دیابت ، مصرف دارو ، تشنگی ، مواد دخانی و مصرف قهوه نیز در ایجاد این بیماری نقش دارد.
نحوه درمان
مهم ترین راه برای درمان بیماری مودار سیاه ، رعایت بهداشت دهان و دندان برای کاهش باکتری ها است.
بیماری زبان موجدار
در یکی از انواع بیماری های زبان بخش های لبه و حاشیه زبان حالت موج دار به خود می گیرد. این بیماری مختص سن خاصی نیست و کودکان و بزرگسالان را درگیر می کند. فشار زیاد زبان به دندان ها موجب ایجاد چنین وضعیتی می شود.
عوامل مختلفی موجب افزایش فشار زبان به دندان می شود. ساختار نادرست فک و نبود فضای کافی برای زبان یکی از این عوامل است. بزرگ شدن زبان نیز در افزایش فشار نقش دارد. دلایل مختلفی موجب بزرگ شدن زبان می شود که این عوامل عبارتند از:
- آلرژی
- دارو
- آپنه خواب
- کم آبی بدن
- کمبود ویتامین
- استرس و اضطراب
- مصرف سیگار و الکل
- نقص مفصل گیجگاهی فکی
- بیماری های ژنتیکی از قبیل سندروم داون
- کم کاری تیروئید ( کاهش هورمون تیروئید )
نحوه درمان
این بیماری به دلیل اختلالات فکی یا بیماری های منجر به تورم زبان ایجاد می شود. به همین دلیل باید به پزشک مراجعه و برای درمان این بیماری ها اقدام کرد.
بیماری زبان قرمز ( توت فرنگی )
یکی از انواع بیماری های زبان ، زبان توت فرنگی یا زبان قرمز نام دارد. این بیماری به دلیل کمبود آهن یا ویتامین B12 ایجاد می شود. زیرا مواد مغذی لازم برای رشد در اختیار جوانه های چشایی قرار نمی گیرد. در نتیجه این جوانه ها از بین رفته و سطح زبان صاف و درخشان می شود. با توجه به اینکه ویتامین B12 در منابع حیوانی وجود دارد، افراد گیاه خوار بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
نحوه درمان
باید مواد غذایی مصرفی از منابع متنوع و غنی انتخاب شوند.
بیماری زبان زرد
زبان زرد یکی از انواع بیماری های زبان است که به دلیل رشد عفونت قارچی شکل می گیرد. عوامل مختلفی موجب بروز این بیماری می شود؛ به عنوان مثال می توان به پایین بودن سطح بهداشت دهان و دندان و تنفس از راه دهان اشاره کرد. اختلال در عملکرد کبد ، زردی ، دهانشویه حاوی اکسید کننده ، دود سیگار و داروی حاوی بیسموت نیز در ایجاد این بیماری نقش دارند.
نحوه درمان
مهم ترین راهکار درمانی، شستشوی دهان با ترکیب یک واحد پراکسید هیدروژن و 5 واحد آب است. اما در صورت بروز تب ، زردی پوست و چشم و دردناک بودن زبان باید به پزشک مراجعه کرد. زیرا این موارد نشان از اختلال در عملکرد کبدی دارد.
بیماری ضایعات قرمز رنگ روی زبان
گاه ضایعات و زخم هایی به مدت طولانی روی زبان باقی می مانند. این ضایعات گاهی بدون درد و گاهی دردناک هستند. در صورت طولانی شدن بهبود ضایعات باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد. زیرا ممکن است نشانه آغاز سرطان دهان باشد.
بیماری های شایع زبان در کودکان
انواع بیماری های زبان با توجه به سطح پایین تر بهداشت دهان و دندان ، در کودکان فراوانی بیشتری دارند؛ به عنوان مثال بیماری زبان زرد در مقایسه با سایر بیمار ها به میزان بیشتری در کودکان مشاهده می شود. البته تنفس از راه دهان نیز در گسترش این بیماری بین کودکان نقش دارد.
