درباره ی بهداشت دهان و دندان در بارداری و شیردهی

• بالا رفتن اعتماد به نفس

دندان های سالم، مرتب و تمیز باعث زیبایی بیشتر و افزایش اعتماد به نفس می‌شود.

• کمک به گوارش بدن

اولین و مهم ترین مسئولیت دندان‌ها جویدن غذاها است. این عمل در صورتی که دندان ها سالم باشند، به بهترین شکل ممکن انجام می‌شود. بنابراین مشکلی در هضم غذا نخواهید داشت و از خوردن غذا لذت بیشتری می‌برید.

• جلوگیری از بروز عفونت های دهان و دندان

ضرورت نگهداری از دندان ها در همه دوره های زندگی

نگهداری از دندان ها در هر مرحله زندگی شرایط و ویژگی های منحصر به فردی دارد که توجه به آنها ضروری است.

به عنوان مثال در دوران خردسالی فرزندتان که شاهد در آمدن اولین دندان ها در کودک هستیم، باید خوراک خود را تنظیم کنید تا شیری سالم تر برای فرزندتان فراهم کنید.

پس از آن و در دوران کودکی، زمانی که شاهد افتادن دندان های شیری و رشد دندان های دائمی در کودک هستیم، لازم است خوراک کودک مقوی و سودمند برای رشد دندان ها باشد. مثلا باید ختما شامل کلسیم، پروتئین و ویتامین های مورد نیاز بدن باشد.

‎دوران بارداری و شیردهی

یکی از مراحل حساس در زندگی خانم ها مرحله بارداری و دوره‌ی دوساله ی شیر دهی است. در این دوره فرد نیاز به مراقبت های خاصی دارد. از جمله این مراقبت ها، حفظ سلامت دهان و دندان ها است. در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

وضعیت سلامت دهان و دندان پیش از بارداری

از آنجایی که پیشگیری بهتر از درمان است، بهتر است پیش از بارداری به برخی نکات درباره بهداشت فردی دندان ها توجه داشته باشید:

• مراجعه به دندانپزشک و اطمینان از سلامت دندان ها پیش از بارداری
• برطرف کردن مشکلات دهان و دندان پیش از بارداری
• جلوگیری از به خطر افتادن سلامت دهان و دندان با رعایت نکات بهداشتی نظیر مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان شویه

عوامل موثر در سلامت و بهداشت دهان و دندان در بارداری

یکی از نکات مهمی که تاثیر مستقیمی بر روی جنین شما دارد، حفظ سلامت دهان و دندان است. مشکلات دندان و لثه ممکن است وزن پایین و نارس بودن جنین را به دنبال داشته باشد. طبق تحقیقات انجام شده توسط محققان این حوزه، اثرگذاری سلامت دهان و دندان بر حفظ سلامت جنین اثبات شده است.

یکی دیگر از اثرات سلامت دهان و دندان، عملکرد صحیح دستگاه گوارش است. این امر جذب را برای بدن مادر ساده تر کرده و در نتیجه غذا رسانی به کودک نیز بهتر انجام خواهد شد.

معمولا خانم ها در این دوران مشکلات فراوانی با دندان های خودشان دارند. دلایل مختلفی در به وجود آمدن این مشکلات و تاثیر آنها بر سلامت دندان ها و لثه اثر دارد که از این جمله می‌توان به موارد زیر اشاده کرد:

• تغیرات هورمونی بدن مادر

این تغییرات که باعث زیاد شدن خون مادر می‌شود عامل به وجود آمدن لثه های خونی می‌شود. بنابراین این عامل از عوامل خطرناک برای سلامت و بهداشت دهان و دندان در بارداری محسوب می‌شود.

• ویارها، حالت تهوع و استفراغ

وقتی اسید معده بر اثر استفراع به دهان باز می‌گردد و با دندان ها برخورد می‌کند، پوسیدگی دندان ها را در پی دارد.

• رژیم نامناسب غذایی

وقتی مادر در این دوره (با توجه به میل و ویار) مقداری زیادی مواد قندی و یا ترشیجات مصرف کند، سلامت دندان ها به خطر می‌افتد.

انواع مشکلات دندان در دوران بارداری و شیردهی

مشکلات دهان و دندان در این دوره را می‌توان در گروه های زیر تقسیم بدی کرد:

• درد شدید لثه و دندان ها
• پوسیدگی و عفونت دندان ها
• مشکل در بلع غذا و حتی سخن گفتن
• تورم و خون ریزی لثه

اکثر این مشکلات در سه ماهه دوم (4 تا 6 ماهگی) پدید می‌آید.

راه های تقویت دندان ها

موارد مختلفی وجود دارد که به تقویت دندان ها کمک می‌کند. برای مثال:

• مصرف مواد مغذی و دارای ازرش غدایی بالا خصوصا کلسیم (شیر، پنیر، ماست، سویا، کشک و…)
• ویتامین D (کره گیاهی، ماهی و …)
• انواع پروتیین (تخم مرغ و حبوبات و …)
• رعایت بهداشت دهان (مسواک زدن، شست شوی مداوم دهان با دهان شویه های مخصوص دوران بارداری و کشیدن نخ دندان)

در این جا بیان این نکته حائز اهمیت است که با توجه به شرایط خاص بارداری غالبا برای مادر مسواک زدن بسیار نا خوشایند است. به طوری که ممکن است باعت حالت تهوع شود. بنابراین نکات زیر را در نظر داشته باشید:

1) استفاده از مسواک های نرم

2) کم کردن زمان مسواک زدن و زیاد کردن دفعات آن

3) استفاده بیشتر از نخ دندان ؛ چرا که با استفاده از نخ دندان بدون هیچ مشکلی می‌توان تمام قسمت های دندان را پاک سازی کرد. سپس با چند بار غرغره کردن آب دهان تمیز خواهد شد. این روش به جهت اینکه در آن از خمیر دندان یا مواد دیگر استفاده نمی‌شود، احتمال ایجاد حالت تهوع را کاهش می‌دهد.

درمان دندان در دوره بارداری

در دوران بارداری و شیردهی، لازم است برخی نکات در درمان مشکلات دهان و دندان مورد توجه قرار گیرد. این نکات در ادامه مطرح شده اند:

• اگر در این دوره ی 9 ماهه دچار دندان درد و عفونت های دهانی شدید، برای درمان آن باید به دندان پزشک مراجعه کنید. دقت کنید که با توجه به شرایط خاص این دوره نباید مراجعه به دندانپزشک و درمان را به تاخیر بیاندازید.
• بهترین زمان برای درمان بیماری های دهان و دندان سه ماهه دوم بارداری است؛ زیرا جنین به خوبی در رحم قرار گرفته است و درمان نسبت به ماه‌های دیگر بارداری خطر کمتری دارد.
• بیشتر مشکلات دندان را در این دوره می‎توان با مصرف یه دوره‌ی کامل آنتی بیوتیک زیر نظر متخصص درمان کرد.
• حتما به پزشک خود اطلاع دهید که باردارید.
• برای مشکلاتی که شدت کمی دارند، درمان های خانگی مثل جویدن برگ اسفناج، استفاده از کمپرس گرم، قرقره کردن آب نمک و شست و شوی مرتب دهان و دندان ها استفاده کنید. این موارد کمک زیادی به حفظ سلامت دهان و دندان و حتی برطرف کردن برخی از بیماری ها می‌کند.

حفظ سلامت دهان و دندان در دوران شیردهی

مراجعه به دندانپزشک اولین اقدام است. بسیاری از مادر ها در این دوره از مراجعه به دندان پزشک خودداری می‌کنند. دلیل این موضوع نگرانی آنها از تاثیر دارو ها و مواد دندانپزشکی بر روی شیر و خطر احتمالی برای نوزادشان است.

نکته مهم این است که اگر دندان پزشک خود را از موضوع شیر دهی آگاه کنید، تمام دارو هایی که برای درمان دندان درد، اعم از بی حسی، مسکن ها و ضد التهاب ها تجویز می‌کند، خطری برای سلامت شما و کودک شیرخواره نخواهد داشت.

استفاده از کلسیم فراموش نشود. در دوران شیردهی به علت این که تراکم استخوان شدیدا کاهش پیدا می‌کند، ممکن است مادران با دندان درد مواجه شوند. البته این موضوع نگران کننده نیست. زیرا در صورت رعایت نکات مطرح شده برای رعایت بهداشت دهان و دندان در بارداری و حتی پیش از آن، و داشتن برنامه غذایی مناسب پس از دوران شیردهی تراکم استخوان ها به حالت اولیه خود بر می‌گردد.

از جمله مواردی که به رساندن کلسیم به بدن مادر کمک می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف مواد غذایی که حاوی کلسیم هستند (شیر، ماست و…)
• استفاده از مکمل های کلسیم (قرص، پودر و … که به راحتی می‌توان از داروخانه ها تهیه کرد. البته حتما زیر نظر پزشک تان این داروها را مصرف کنید.)

خانم های 19 تا 50 برای سلامتشان باید روزانه هزار میلی گرم کلسیم دریافت کنند. به عنوان مثال یه لیوان شیر، 300 تا 400 میلی لیتر کلسیم دارد.

توصیه های تکمیلی درمان بیماری های دهان و دندان

• جرم گیری و سفید کردن دندان مشکلی را برای نوزاد ایجاد نمی‌کند. اما بهتر است از درمان های غیر ضروری تا پایان دوران شیردهی به کودک دوری کنید.
• موادی مانند خمیر دندان و دهان شویه ها وارد شیر مادر نمی‌شود. بنابراین بهترین گزینه برای حفظ سلامت دهان و دندان در دوران بارداری و شیردهی است.
• استفاده از بی حسی موضعی در دروه ی شیر دهی مشکلی برای شیر مادر ایجاد نمی‌کند.
• اپی نفرین قابلیت ترشح در خون و شیر مادر را دارد. دارو هایی که در این دوره مصرف می‌کنید باید فاقد این ماده باشند.
• فرایند های درمانی مانند اشعه ی ایکس و پالپ تستر مشکلی را بر روی شیر مادر در دوران شیردهی ایجاد نمی‌کنند.

جمع بندی

بهداشت دهان و دندان در بارداری حتی بیش از حالت عادی اهمیت دارد. این اهمیت به این دلیل است که در دوران بارداری و شیردهی ، هر نوع بیماری و مشکل، از جمله مشکلات دهان و دندان می تواند به صورت غیر مستقیم سلامت جنین و نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین این موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

همه ما می دانیم که پیشگیری بهترین درمان است. بدین منظور بهتر است نکات زیر رعایت شود:

• رعایت نکات بهداشتی (بهترین روش با توجه به حساسیت ها دوران بار داری کشیدن نخ دندان است)
• استفاده از مواد تقویتی مانند کلسیم ها و ویتامین ها

منبع